Boek van Jonas Jonasson: “De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween”

Geschreven door Stannah

Alhoewel dit populaire boek van de Zweedse schrijver Jonas Jonasson alweer 9 jaar geleden uitkwam, is het nog steeds zeker de moeite waard om te lezen! Met zijn opmerkelijke humor en onverwachte plotveranderingen is dit boek echt een avontuurlijke reis door de wereld van het hoofdpersonage Allan Karlsson, waarin alles kan gebeuren.

Wereldwijd heeft het boek al meer dan drie miljoen exemplaren verkocht en is het maar liefst naar 35 talen vertaald. In 2013 is er een film van verschenen (hoewel, zo hebben wij ons laten vertellen, de film niet helemaal aan het boek voldoet). We zijn het er in ieder geval over eens dat Jonassons humor en het beeld hij van deze honderdjarige schetst zeker niet verloren zijn gegaan in de vertaling.

Het mooie aan dit boek is dat Jonasson het oudere hoofdpersonage absoluut niet als “oud” stereotypeert. Hoofdpersoon Allan Karlsson is gewoon iemand die met zijn leven doorgaat, zijn lichaam is misschien niet meer wat het geweest is, maar zijn geest is dat zeker nog wel.

Karlsson is het levende bewijs dat levensduur door avontuur wordt verlengd. Hij neemt ons mee op een reis door de geschiedenis van de 20e eeuw, ontmoet een heleboel politieke leiders en gaat zo van de ene grote gebeurtenis naar de andere.

Deze onwaarschijnlijke held laat ons zien dat je nooit te oud bent voor een nieuw avontuur. Hoewel hij niet aarzelt om de mensen om hem heen eraan te herinneren dat hij eigenlijk 100 jaar oud is, vindt hij de meest creatieve manieren om zijn mobiliteitsproblemen te omzeilen.

Table of contents  

Het Verhaal
Allan Karlsson als Hoofdpersoon
Een Goude Levensles

Het Verhaal (zonder grote spoilers!)

Vanaf het moment dat Allan uit het raam van zijn verpleeghuis klimt, toont hij zijn ongeduld voor alles wat van hem als honderdjarige verwacht wordt, te beginnen met zijn aanwezigheid op zijn eigen verjaardagsfeest, waar hij van wegloopt.

Zijn ontsnapping leidt hem naar het busstation waar hij een koffer vol geld “vindt ”. Dat is het beginpunt van zijn avontuur! Zijn situatie-analyses zijn lachwekkend rationeel. Terwijl hij zijn observaties probeert te analyseren, laat hij zijn lezers constant gissen naar wat er vervolgens zal gebeuren. Deze rationaliteit strekt zich uit tot het analyseren van enkele van de machtigste staatshoofden van de 20ste eeuw, waaronder president Truman; generaal Franco; de Gaulle; Kim II Sung en zijn 11-jarige zoon; Mao Tse-tung; Stalin en Churchill. Karlssons gebrek aan belangstelling voor politieke zaken betekent echter dat uit elke interactie met een van deze historische figuren een vriendschap ontstaat, onafhankelijk van politieke gezindheid, nationaliteit of cultuur.

Lezers hebben dit boek vergeleken met Voltaires “Candide” door zijn nuchtere toon en komische weergaven van wat eigenlijk zeer tragische gebeurtenissen zijn geweest. In tegenstelling tot “Candide”, kunnen de hoofdpersonages ondanks hun twijfelachtige moraal toch ontsnappen aan de gevolgen van hun vele misdaden.

Het verhaal wordt op een vrolijke en grappige manier verteld, waarbij de schrijver ook laat zien dat alle personages, ook Allen, hun tekortkomingen hebben. Zo zien we hoe Karlsson s optimistische kijk op de wereld en zijn out-of-the-box denken hem en zijn vrienden elke keer weer in veiligheid brengen.

Allan Karlsson als Hoofdpersoon

Allan Karlsson wordt niet als de gemiddelde oudere in een boek afgebeeld. Nee, hij is gewoon iemand die toevallig heel lang leeft! Het is echter onmogelijk om over Karlssons personage te spreken zonder hem als “oudere” of “bejaarde” te omschrijven en het licht dat hij op sommige onderwerpen schijnt, zoals het leven in een verpleeghuis. Voor sommigen, Allan inbegrepen, is het leven in een zorginstelling niet de beste optie. Karlsson vindt het bijvoorbeeld niet prettig dat hij geen wodka mag drinken en de lezer wordt eraan herinnerd dat hij al decennia lang perfect in staat is geweest om zijn eigen beslissingen te nemen. We zien Allan, de expert op het gebied van explosieven, vriend van politieke leiders en avonturier, die als een ondeugend schoolkind op de vingers getikt wordt.

Allans personage doet ons echt nadenken over de sterke geesten die soms achter de ouderdom verborgen gaan. En hoe ouderen vaak behandeld worden als een homogene groep in plaats van de individuen die ze zijn. Deze behandeling leidt uiteindelijk tot Karlssons ontsnapping en het begin van zijn nieuwe avontuur. De komische beschrijving van Allans vlucht is zeer goed geschreven, van zijn sloffen tot aan zijn aarzeling om over een metershoge muur te klimmen. We hebben allemaal van dat soort dagen dat we uit de realiteit willen ontsnappen – of het nu een verpleeghuis of een kantoor is. Het heeft ook een bevrijdend effect op de lezer om Allan te volgen als hij alles achterlaat.

Het meest opvallende aan Karlson is echter zijn unieke kijk op het leven – mensen zijn gewoon mensen, ongeacht hun politieke overtuiging. Hij sluit vriendschappen met alle soorten en maten mensen. Zolang ze maar een drankje met hem drinken, oordeelt hij niet over hun daden (behalve degenen die er direct op uit zijn om hem kwaad te doen).

Deze levenskijk, in combinatie met zijn niet aflatend optimisme, betekent dat Allen in de meest uiteenlopende situaties gedijt en vrienden maakt met de meest onwaarschijnlijke personages.

Een Goude Levensles

In een interview met de Engelse krant The Telegraph vertelt de schrijver over hoe het was om Karls personage in zijn hoofd te hebben en welk effect dat op hem heeft gehad. En over hoe dat hem geholpen heeft tijdens moeilijke tijden van zijn leven. Jonasson vertelt dat zelfs na het voltooien van zijn boek hij zich Karl nog steeds inbeeldt: “Hij verschijnt op mijn schouder wanneer ik gestrest ben en zegt:” Kom op, zo erg kan het ook weer niet zijn “.

Deze kijk op het leven kan alleen komen van mensen die meer levenservaring hebben. Zoals wij in ons artikel voor Internationale Dag van de Ouderen schrijven, komt wijsheid toch echt met de leeftijd. Jonasson die zich tot zijn fictieve personage richt voor ondersteuning en begeleiding, laat echt zien hoeveel hulp en advies wij van onze ouderen kunnen ontvangen. Dit advies, vermengd met Karlssons optimisme, is hét perfecte elixir voor een lang gelukkig leven!

Helaas worden we niet allemaal op zo een mooie manier als Karl oud. Ook de nonchalante manier waarop hij het leven bekijkt, zal niet voor iedereen even goed werken. Maar er is voor iedereen een les in dit mooie verhaal. Maak wat moois van je leven, een beetje zoals onze andere oudere literaire held Hendrik Groen ook doet, of dit nou in een zorginstelling of in je eigen huis is. Een ding is zeker, Allan laat ons als geen ander zien dat ouderen niet onderschat kunnen of mogen worden!